...kolejni ordynariusze zaznaczyli się działalnością w zakresie szeroko pojętej opieki nad pamiątkami naszej historii i zabytkami sztuki sakralnej, w tym w sposób szczególny nad katedrą. Symbolem ciągłości tego mecenatu, jest trwająca obecnie w katedrze sandomierskiej konserwacja polichromii korpusu nawowego. Warto w związku z tym przypomnieć, że na ekspozycji w Muzeum Diecezjalnym znajdują się dwa kartony - projekty do odnawianej obecnie polichromii. Pierwszy z nich przedstawia Chrystusa na drzewie Krzyża niesionego przez Serafina i należy do programu dekoracji ukazującej stygmatyzację św. Franciszka       z Asyżu, namalowanej na ścianie północnej. Drugi z projektów przedstawia personifikację cnót kardynalnych, ukazanych jako cztery postaci z określającymi je atrybutami, podpisane jako: Sprawiedliwość (z wagą

i mieczem), Męstwo (w zbroi i z mieczem), Roztropność (z wężem) i Umiarkowanie (z dzbanem wody).

                         Przygotowania do wykonania polichromii w korpusie nawowym katedry rozpoczęto w 1937 r., a zrealizowano w latach 1938-1940. Stanowi ona dzieło Jana Bukowskiego (1873-1943), krakowskiego artysty związanego z nurtem sztuki młodopolskiej. Prace malarskie w Sandomierzu wykonał razem z Kazimierzem Banasiem z Krakowa. W polichromii zaprojektowanej dla katedry Bukowski połączył wątki historyczne 

i religijne, a najistotniejszym elementem jest dekoracja heraldyczna złożona z pięćdziesięciu pięciu herbów historycznych ziem i województw polskich. Pomiędzy herbami umieszczone zostały wersety pieśni Bogurodzica, przypominające pergaminowe karty średniowiecznych rękopisów. Herby łączą się ze scenami figuralnymi i symbolicznymi. Kierujący pracami w katedrze ks. Edward Górski opublikował wzmiankę,     że na sklepieniu był wówczas widoczny napis z czasów króla Jagiełły - że „niebo, morze i ziemia chwalą Boga”. Napis ten miał stanowić bezpośrednią inspirację dla Bukowskiego przy poszukiwaniu ogólnej formuły dla polichromii. Program polichromii opracowany przez Bukowskiego został opatrzony następującym komentarzem: Wychodząc z założenia, że malarze wschodni w prezbiterium przedstawili w obrazach niebo

i uwielbienie Boga przez świętych, że na sklepieniach podkreślono, że świat astralny uwielbia Boga,                 a w obrazach dolnych hołd męczenników - na ścianach naw Bukowski zobrazował, że cała Polska śpiewa pieśń Bogurodzica i włącza się do ogólnego wielbienia Boga. Zestaw herbów ziem i województw, jakie tworzyły kształt naszej Ojczyzny, obrazuje rozległą przestrzeń dawnej Polski, z biegiem lat w dużej części utraconą, przestrzeń polskiej historii, w której nieustannie rozbrzmiewa przez wieki chwała Maryi - Bogurodzicy, Pani

i Królowej. Punktem odniesienia dla nich był zapewne heraldyczny program rzeźby sklepiennej z czasów króla Kazimierza Wielkiego. Program ikonograficzny polichromii korpusu nawowego rozwija temat Chwały Maryi

i Jej roli w dziele odkupienia, zapoczątkowany w prezbiterium w ołtarzu wielkim, z umieszczonym                  w retabulum obrazem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny - prezentującym tytuł sandomierskiej katedry,

a zwieńczony namalowaną na ścianie północnej prezbiterium monumentalną sceną Zaśnięcia Matki Bożej

w przedstawieniach fresków bizantyńskich. Polichromia przetrwała próbę czasu, a w Sandomierzu powstało kolejne dzieło, które było przejawem tej nowej orientacji artystycznej i otwartości opiekunów kościołów

na rzeczy - jak pisał ks. Józef Rokoszny - „nowe, piękne, oryginalne i rzetelnie kościelne”.

Urszula Stępień

 copyright © 2001 - 2022 MAGNUM Bartosz Cebula & Muzeum Diecezjalne w Sandomierzu

Godziny otwarcia:

sezon zimowy: (od 16 X do 30 IV ) od wtorku do soboty: 9.00 - 15.30
                                                                  niedziele i święta: 13.30 - 15.30 (ostatnie wejście o 15.00) 

       sezon letni: (od 1 V  do  15 X)   od wtorku do soboty: 9.00 - 16.30 

                                                                 niedziele i święta:  13.30 - 16.30 (ostatnie wejście o 16.00)